İlkokul Birinci Sınıf Öğrencilerinin Duygusal Okuryazarlık Becerilerinin Geliştirilmesine Yönelik Bir Eylem Araştırması

ÖZ

İlkokul birinci sınıf öğretmeni (makalenin ilk yazarı) olarak gerçekleştirdiğim bu eylem araştırmasında, öğrencilerimin “üzüntü”, “korku”, “öfke” ve “endişe” duygularına ilişkin duygusal okuryazarlık becerilerini geliştirmeyi amaçladım. Çalışmayı 2021-2022 öğretim yılı bahar döneminde Ankara’da bulunan bir özel ilkokuldaki 16 birinci sınıf öğrencimle yürüttüm. Çalışmada, öncelikle öğrencilerimin duygusal okuryazarlık beceri düzeylerini “Duygu Düzenleme Becerileri Ölçeği” ile belirledim. Daha sonra, duygusal okuryazarlığın üç bileşenine (duyguları tanıma, ifade etme ve düzenleme alt-becerilerine) yönelik 14 eylem planı çerçevesinde hazırladığım 55 öğretim etkinliğini haftada beş ders saati olmak üzere 14 hafta süresince uyguladım. Öğretim etkinliklerini “Lili ve Zozo’nun Duygular Galaksisine Yolculuk” temasıyla bir bütünlük oluşturacak biçimde tasarladım. Araştırmamın nitel verilerini katılımcı gözlemler, yansıtıcı günlükler, video kayıtları ve öğrencilerim, Geçerlik Komitesi üyeleri ile velilerden aldığım geribildirimler vasıtasıyla elde ettim. Ayrıca, uygulama sonunda öğrencilerimin duygusal okuryazarlık beceri düzeylerini “Duygu Düzenleme Becerileri Ölçeğini” yeniden uygulayarak belirledim. Çalışmada elde ettiğim nitel verileri betimsel olarak, nicel verileri ise ölçme aracındaki yönlendirmeler doğrultusunda analiz ettim. Araştırmada uyguladığım etkinlikler neticesinde öğrencilerimin duygusal okuryazarlık becerilerinde önemli gelişmeler tespit ettim. Duyguları tanıma becerisine ilişkin olarak, “üzüntü” ve “endişe” duygularında birer öğrencim ve “korku” duygusunda da iki öğrencim dışında, öğrencilerimin tamamı dört duyguyu da tanıma becerisini edinmiştir. Duyguları ifade etme becerisine ilişkin olarak, en fazla gelişme “korku” ve “endişe” duygularında yaşanmıştır. Ön ölçümde sadece beş öğrencim “korku” duygusunu ifade edebilirken, son ölçümde bu sayı 15’e yükselmiştir. Benzer şekilde, ön ölçümde sadece bir öğrencim “endişe” duygusunu ifade edebilirken, son ölçümde bu sayı 11’e yükselmiştir. Duyguları düzenleme becerisine ilişkin olarak ise bütün öğrencilerimde tam bir gelişme olmuştur. Öğrencilerimin tamamı da dört duyguyu düzenleme becerisini edinmiştir. Ayrıca, öğretim etkinliklerinde Lili ve Zozo adlı oyuncak bebeklerin kullanılması öğrencilerimin etkinliklere ilgilerini arttırmış, öğrenmelerini zevkli hale getirmiş ve duygusal okuryazarlık becerilerinin gelişimine olumlu katkıda bulunmuştur. Araştırmamda elde ettiğim deneyimlere bağlı olarak eğitimcilere bazı önerilerde bulundum.