Bilimin Doğası Öğretiminde Kullanılan Söylem Desenleri ve İletişim Yaklaşımları

ÖZ

Bu çalışmanın amacı, doğrudan-yansıtıcı yaklaşım ile bilimin doğası öğretiminde öğretmenlerin kullandıkları söylem desenleri ve iletişim yaklaşımlarının belirlenmesidir. Araştırma uzun sureli mesleki gelişim programı ile öğretmenlerin bilimin doğası öğretimi açısından sınıf içi uygulamalarını desteklemeyi amaçlayan bir araştırma projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.  Araştırmanın amacı doğrultusunda sınıf içi söylem desenleri ve iletişim yaklaşımlarını belirlemek için söylem analizi kullanılmıştır. Analizler için projeye katılan 22 öğretmenden 8’inin sınıf içi sesli ve görüntülü ders kayıtları kullanılmıştır. Bu kayıtlar içerisinden öğretmen ve öğrencilerin diyaloglarının bulunduğu toplam 507 dakikalık diyaloglar analiz edilmiştir.   Araştırma sonuçlarına göre, öğretmenlerin doğrudan-yansıtıcı yaklaşım ile bilimin doğasının öğretiminde 3 farklı söylem deseni (Üçlü, Zincir, Bitişik sözce) ve 3 farklı iletişim yaklaşımı (Etkileşimli ve Diyaloglu, Etkileşimli ve Otoriter, Etkileşimli Olmayan ve Otoriter) kullandığı belirlenmiştir. Söylem desenleri acısından en çok kullanılan desenin üçlü desen (başlatma-yanıtlama-değerlendirme), iletişim yaklaşımları acısından ise etkileşimli ve otoriter yaklaşım olduğu görülmüştür. Bu çalışmadaki analiz türleri ve bulgular bilimin doğası öğretiminde doğrudan-yansıtıcı yaklaşımının daha etkili kullanılması açısından literatüre katkı sağlayacaktır.